Alp Er Tunga Destanı, Türk tarihinde ki en eski destanlardandır. Destanın kahramanı Alp Er Tunga, Turan, Saka veya Kengeres olarak bilinen bölgelerin hükümdarı olup, Türk asıllıdır. M.Ö. 7-6. yüzyıllarda gerçekleşen Türk-İran savaşlarında büyük başarılar kazanmış, İran ordularını birçok kez yenilgiye uğratmıştır. Ancak, İran hükümdarı Keyhüsrev’in hilesiyle öldürülmüştür. Şehname’ye göre İran – Turan savaşları sırasında Zaloğlu Rüstem ile giriştiği mücadele sırasında pusuya düşürülüp öldürülmüştür. Öldürülmesiyle ilgili Alp Er Tunga Sagusu, Divân-ı Lügati’t-Türk’ün çeşitli yerlerinde örnek metin olarak verildiği söylenmektedir.
Alp Er Tunga’nın kahramanlıkları ve hikayeleri, eski Türk toplumunda uzun süre hafızalarda kalmış ve zamanımıza kadar aktarılmıştır. Göktürk ve Uygur devletlerinde onun adına yoğ (yas) törenleri düzenlenmiştir. Ayrıca, Göktürk, Uygur ve Selçuklu hanedanları Alp Er Tunga’yı (Afrasyab) en eski ataları olarak kabul etmişlerdir.
Alp Er Tunga destanı metni günümüze tam olarak ulaşmamıştır. Ancak, Alp Er Tunga hakkında önemli bilgiler Firdevsi’nin “Şehname” adlı eserinde bulunur. Bu eserde, Alp Er Tunga “Efrasiyab” olarak adlandırılır ve İran-Turan savaşlarının en büyük Turan kahramanı olarak tanıtılır. Kaşgarlı Mahmud da Divan-ı Lügati’t-Türk’te Alp Er Tunga’dan sıkça bahseder ve onun ölümü üzerine yazılmış bir saguya (ağıt) yer verir. Ayrıca, Alp Er Tunga’nın Afrasyab olduğu bilgisi Kutadgu Bilig’de de kayıtlıdır. Orhun Abidelerinde Kül Tegin ve Bilge Kağan anıtlarında, ayrıca Şecere-i Terakime’de de Alp Er Tunga’nın adı geçmektedir.
İlk yorum yapan siz olun