Robin Hood kim ki Atçalı Kel Mehmet’in yanında.

“Benim garazım fukarayı korumaktır,voyvodaların zulmünden memleketi kollamaktir.”Atçalı Kel Mehmet

Atçalı Kel Mehmet, Nazilli’nin Arpaz köyünde doğdu. Babası Hasan’ın genç yaşında ölmesi üzerine Kel Mehmet yetim kalır.

Arpazlı beylerin ve ağaların yanında annesi ile birlikte karın tokluğuna ırgatlık yapmaktadır. Sürekli sövülen ve dövülen Kel Mehmet birde kelliği dolayısıyla toplum tarafından aşağılanmaktadır.

Arpaz ağası tarafından kovulan ve sığınacak yeri olmayan Kel Mehmet anasının bir tanıdığının bulunduğu Atça köyüne gelirler.Kel Mehmet bu sıralarda 9,10 yaşlarındadır.

Atça köyünün ağası ve muhtarı olan Hacı Hüseyinoğlu Şerif Hüseyin ağanın yanında kır bekçiliği ve ırgatlık yaparken ağanın kızı Fatma’ya sevdalanır.Anası aracılığı ile kızı babasından istemesi ve bunun köyde duyulması Şerif Hüseyin ağayı deliye döndürür. “Benim kızım ırgata mı kaldı.” diyerek,Kel Mehmet’e ağır baskı ve zulüm yapar.Yoksulluğun ve kimsesizliğin yüzüne vurulması Kel Mehmet’in gururunu kırmıştır.

Bir gün köy kahvesinde ağanın kahyası Mahmut ağa ve adamları tarafından saldırıya uğrayınca, çıkan arbede de Mahmut ağayı yaralar.Artık köyde rahat bırakılmayacağını anlayan Kel Mehmet dağa çıkar.(1820 )

Artık yoksulların ve kimsesizlerin koruyucusudur. Aşağılanan ve ayaklar altına alınan kişiliğini kurtarmak için, kendine ve çevresine karşı bir mücadele başlatmıştır. Sevdiği kızla evlenmekle bu itibari kurtulacaktır.

Şerif Hüseyin ağa Atçalı Kel Mehmet’in umudunu kırmak için, kızını Aydının zenginlerinden Hasan adlı bir genç ile evlendirmek ister.Bu girişiminden vazgeçmesi için Şerif Hüseyin’e haber gönderen Kel Mehmet,bir bağ eğlencesinde Hasan’ı dağa kaldırır.Düğünden vazgeçmesini ister.Gönderilen fidye karşılığı Hasan’ı serbest bırakır.

Bu olaydan sonra Şerif Hüseyin ağa ve Arpaz beyi Osman bey,Atça’lı Kel Mehmet Efe’yi öldürmesi için Uzun Efe ile anlaşırlar. Atçalıyı bir türlü bulamayan Uzun Efe, köşkte oturan Atçalının anasına işkence yaparak rahat vermez.Bunun üzerine Atçalı Kel Mehmet Efe köşkü basarak Uzun Efe’yi öldürür.Efe’nin git gide yaygınlaşan saygınlığından ve etkinliğinden ürken ve korkan ağalar,beyler Atçalıyı ortadan kaldırmak ister.Ünü bölgeye yayılan Atçalı Kel Mehmet Efe’nin dağa çıkışından bir kaç yıl sonra affa uğrayarak tekrar yüze (düze) iner.Ancak yapılan baskılar ve bir gün pusuya düşürülüp öldürüleceği endişesiyle tekrar dağa çıkmak zorunda kalır.

Osmanlı merkezi yönetimi bu başkaldırıştan rahatsız olmaktadır. Aydın hapishanesini basarak arkadaşlarını kurtarması Atçalı Kel Mehmet’in ününü iyice arttırmıştır. Atçalı Kel Mehmet Efe ve zeybekleri artık yoksul halk için bir umut,bir kurtarıcıdır.

Bölgenin kötü yönetimi,zalim ağalar,yapılan haksızlıklar karşısında diğer Efeler ,Kel Mehmet’in etrafında toplanarak yönetime karşı ayaklandılar.Aydın vilayetini basarak yönetimi ele geçirdiler.(1829) Atçalı Kel Mehmet’in İzmir İhtisab(hesap-vergi) Nazırına yazdığı mektupta başkaldırısını şöyle anlatmaktadır. “Benim garazım fukarayı sıyânetdir (korumaktır),voyvodaların zulmünden memâliki (memleketi)vikayetdir.(kollamaktır)”

Yönetimi süresince zenginlerden ve tefecilerden aldığı paraları yoksullara ve düşkünlere dağıtmış,yol,köprü,çeşme gibi hayır işlerinde kullanmıştır.Yaptırdığı bir çeşmenin kitabesine “Su elin,Çeşme elin,Tekne Atçalı Kel’in” diyerek halkın sevgisini kazanmıştır. Kendi adına bir mühür bastırarak üzerine “Vali-i Vileyet,Hademe-i Devlet,Atçalı Kel Mehmet”.(Vilayetin valisi, Devletin hademesi, Atçalı Kel Mehmet) yazdırmıştır.Bu arada anlı şanlı düğün yaparak da Fatma ile evlenir.
Ege bölgesinin önemli bir bölümünü ele geçiren Atçalı Kel Mehmet Efe ve zeybekleri Osmanlı yönetimini ciddi biçimde telaşa düşürmüş ihtilali bastırmak için Osmanlı güçleri saldırıya geçmiştir.Dağlara ve köylere dağılan zeybekler yakalanarak cezalandırılmıştır. Atçalı Kel Mehmet Efe. Aydın’ı tekrar almak için bir girişim daha bulunmuştur.Ancak Aydın güneyinde bulunan,Tepecik köyü çatışmasında vurularak öldürülmüştür.18 Zilhicce 1245 Perşembe. (10 Haziran 1830)