Rosa Parks: Bir Otobüs Koltuğunda Başlayan Özgürlük Mücadelesi

Rosa Parks… Alabama, Montgomery’de yaşayan, sıradan bir terziydi. Ancak 1 Aralık 1955’te bindiği bir otobüste, o güne kadar süregelen ırkçı bir kurala karşı gelerek, adını tarihe altın harflerle yazdırdı. Onun bu isyanı, Amerika’da ırk ayrımcılığının sonunu getirecek büyük bir mücadelenin fitilini ateşledi.

1900’lü yıllardan beri yürürlükte olan yasaya göre, otobüslerin ön sıraları beyazlara, arka sıraları siyahlara ayrılmıştı. Ortadaki koltuklar ise, beyazlar dolana kadar siyahların oturabileceği “geçici” yerlerdi. Eğer ayakta kalan bir beyaz olursa, şoförler o meşhur “renkli” işaretini arka tarafa kaydırır, siyahlar yerlerini vermek zorunda kalırdı. Hatta siyah ve beyaz yolcuların aynı koltukta yan yana oturması bile yasaktı! İşte Rosa Parks, o gün bu adaletsizliğe “dur” dedi.

Bazı beyaz yolcuların ayakta kalması üzerine, şoför Rosa Parks ve diğer siyah yolculara arka tarafa geçmelerini emretti. Rosa Parks’ın yanındaki erkek yolcu kalktı, ancak Parks onun yerine, boşalan koltuğa kaydı. Şoförün neden kalkmadığını sorması üzerine, Rosa Parks’ın cevabı net ve kararlıydı: “Çünkü bana ait olan yeri başkasına vermem gerektiğine inanmıyorum.” Bu sözler üzerine şoför polisi çağırdı ve Rosa Parks, “kamu düzenini bozmak” suçundan tutuklandı.

Siyah hakları için mücadele eden NAACP’nin (National Association for the Advancement of Colored People) Montgomery şube başkanı ve Rosa Parks’ın bir arkadaşı, kefaletini ödeyerek onu serbest bıraktılar. Rosa Parks ve eşi Raymond, NAACP’nin yerel örgütlenmesinde aktif rol alıyorlardı.

Bu olay, Kadınların Siyasi Konseyi’nin (WPC) otobüsleri boykot etme fikrini hayata geçirmesi için ilk kıvılcımı çaktı. Rosa Parks’ın mahkemeye çıkarıldığı 5 Aralık günü, Montgomery’de yaşayan neredeyse tüm siyahlar otobüsleri boykot etti. 40 bin kişinin işe gitmek için başka yollar bulması, şehirde yaşayan herkesin dikkatini çeken büyük bir eylemdi. Rosa Parks, o gün mahkeme tarafından kamu düzenine itaatsizlik suçundan 14 dolar para cezasına çarptırıldı.

Ancak siyahların boykotu uzun sürdü. Tam 381 gün sonra, 20 Aralık 1956’da, Montgomery’deki belediye otobüslerinde siyahlara yönelik bu ayrımcı uygulama kaldırıldı. Eylem amacına ulaşmıştı!

Rosa Parks ise, aldığı ölüm tehditleri ve iş bulamaması nedeniyle Montgomery’den taşınmak zorunda kaldı. Ancak sivil haklar hareketindeki mücadelesini asla bırakmadı. 1999 yılında, ABD Kongresi tarafından altın madalyayla ödüllendirildi. 24 Ekim 2005’te hayatını kaybettiğinde, ardında bir özgürlük destanı bıraktı.