Antranik paşa, birinci dünya savaşından önce ve savaş esnasında Osmanlıya karşı kurulan ermeni taşnak çetesinin en ünlü komutanıdır. l865 yılında Şebinkarahisar’da doğdu. soyadı Ozanyan’dır.
Çocukluğunda İstanbul’a geldi, bir süre işçi olarak çalıştıktan sonra l884 ve l896 yıllarında ermenilerin Bitlis/Sasun (Sason, şimdi Batman’a bağlı), Muş ve Van’da çıkardıkları isyanlara fiilen katıldı. Osmanlı devletine karşı vargücüyle savaştı. asıl şöhretini ise, l90l yılında çıkan Muş isyanında ve çatışmalarında parlattı, ‘Antranik paşa’ lâkabını aldı. bu zaman zarfında çıkan isyanlarda, binlerce müslüman kürt ve türk’ü öldürttü.
l905 yıllarında Bulgaristan’a geçti. Taşnak partisinin faal üyelerinden olarak bağımsız ermeni devleti kurmak için çalıştı. l907’de Taşnak partisi genel kurulunda parti yöneticileriyle anlaşamadığı için ayrıldı. Taşnak yöneticileri, l908’de kendisine Osmanlı meclisinde ermeni milletvekilliği teklifinde bulundu, ama o reddetti.
Ardından İsviçre, İngiltere ve Fransa’ya gitti. l9l2 yılında Bulgaristan’a döndü ve Bulgar ordusunda görev alarak balkan harplerinde Osmanlıya karşı Bulgar subayı olarak savaştı.
l9l4’de birinci dünya savaşı başlayınca, rusya’ya geçti ve Tiflis’te çetesini kurarak, ermeni birlikleriyle rus ordusu saflarında yer aldı. Osmanlı kuvvetlerine karşı savaşa tutuştu. Rus kuvvetleri, onun bölgeyi bilen çetesindeki fedailerden istifade ile doğu anadolu topraklarını sür’atle istilâ etmeyi başardı. bu sayede, yüz binlerce insanın canı ve malı telef olup gitti.
l9l7’deki Sovyet Bolşevik ihtilâli sonrasında, Şebinkarahisarlı Antranik’e ‘general’ ünvanı verildi. Kafkasya Ermenistanı, askerî bakımdan onun yönetimine verildi. bir süre sonra ruslar bölgeden çekilmeye başlayınca da, Osmanlıya karşı Erzurum’u savunacak olan ermeni birliklerin başına geçti. fakat, Osmanlı kuvvetleri karşısında direnemeyen ermeni birlikleri dağılınca, Antranik tekrar Rusya’ya kaçtı.
Orada, yeni yönetimden gereken ilgiyi göremeyince, bu kez Erivan’a geçti. ermeni birliklerini dağıttı, silâhlarını teslim etti. Erivan’dan Tiflis’e döndü ve avrupa’ya geçerek oradan Amerika’ya ulaştı. l922’den l927’ye kadar Amerika’da yaşadı ve orada öldü. Bir sene sonra kemikleri alınıp Paris’teki bir mezarlığa gömüldü.
